Wytgaard

Wytgaard is een streekdorp aan de Hegedyk, de oude dijk van de Middelzee. Het is na de Hervorming in de loop van de 17de eeuw geleidelijk tot nederzetting gegroeid, als enclave van mensen uit de omgeving die het oude roomse geloof trouw waren gebleven. Wytgaard was oorspronkelijk een buurschap van Wirdum, het belangrijkste dorp uit het zuidelijk gedeelte van de grietenij Leeuwarderadeel. In de Tegenwoordige Staat van Friesland uit 1786 wordt het als volgt beschreven: ‘De buurte Wytgaard, behoorende onder de Parochie van Wirdum, is een aanmerkelyke dubbele regel huizen, gelegen aan den breeden rydweg naar Leeuwarden, weleer de oostelyke zeedyk der Middelzee.’Deze dubbele buurt aan de weg die in 1827 tot rijksstraatweg werd verbeterd, bestaat nog steeds als kern van het dorp. Dan staat er vanouds nog enige bebouwing aan de Púndyk, de oude weg richting Wirdum.Even ten noorden van de kruising werd in 1870 een neogotische kerk gebouwd, de Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming, ontworpen door de belangrijkste architect van deze karakteristieke triomfalistische rooms-katholieke stijl: Petrus Cuypers. In de periode van algemene vernieuwing is de monumentale kerk gesloopt (1966). Ten westen van de streek werd een moderne, blokvormige kerk met een torenpiloon neergezet en daar kwam in het Nieuwland rondom het grasplein van de nieuwe kerk woningbouw tot stand. Aan die zijde zijn in de afgelopen tientallen jaren nog enkele nieuwe straten met huizen ontwikkeld. Wytgaard is een streekdorp met een nieuwbouwwijk.In de onmiddellijke omgeving van het dorp zijn een paar monumentale boerderijen te vinden. Een jonge, een stelp uit 1923, is in een expressionistische art déco-stijl gebouwd tussen de zuidzijde van het dorp en de buurt Baardeburen. Verder wordt het dorp omringd door fraaie boerderijen. Aan de Fopma’s Reed een kop-hals-rompboerderij met een voorhuis uit 1760. Aan de Hegedyk eenzelfde type uit ongeveer 1840 en aan de Brédyk een stelpboerderij uit omstreeks 1830 met een gestukadoord front: Oenemastate. Is Wytgaard oorspronkelijk een buurt van Wirdum, zuidelijk heeft het dorp zelf ook een buurschap: Baardeburen.

Wytgaard - dorp in Friesland

Tekst: © Foto: © Hendrik van Kampen

Tekst: © Foto: © Jannie Dijkstra

Tekst: © Foto: © Jan Dijkstra

Tekst: © Foto: © Jan Dijkstra

Tekst: © Foto: © Jan Dijkstra

Tekst: © Foto: © Jan Dijkstra

Tekst: © Foto: © Reinier Knol

Tekst: © Foto: © Peter Karstkarel

Tekst: © Foto: © Jan Dijkstra

Tekst: © Foto: © Peter Karstkarel

Tekst: © Foto: © Jan Dijkstra