Hartwerd

Hartwerd ligt ten zuiden van Burgwerd en is er met de kronkelende Kleasterwei mee verbonden. Het is een klein terpdorp met een roemruchte geschiedenis. Het dorp lag tussen twee kloosters in: het Oegeklooster of Ugoklooster stond aan de Bolswarder zijde. Dit was een uithof van Bloemkamp, het grote klooster ten oosten van Hartwerd. In 1572 werd het Oegeklooster door de Geuzen verwoest.Het veel grotere Bloemkamp of Oldeklooster, gesticht in 1191, stond oostelijk van het dorp, op nog geen kilometer afstand van de Hidaardersyl van de Oude Kloostervaart in de Slachtedyk. Het was een cisterciënzer abdij en een van de belangrijkste kloosters van Friesland. Hoewel het klooster als agrarisch bedrijf goed had gedraaid, ging het later minder, omdat honderden lekebroeders op de kas teerden.In het begin van de 15de eeuw vonden hervormingen plaats. Een eeuw later volgde een tragedie: Bloemkamp werd in 1535 door 300 wederdopers bezet. De opstand werd bloedig neergeslagen. Het klooster werd in 1572 door de Geuzen in brand gestoken; een paar jaar later is het eens zo trotse klooster opgeheven. Het brede kloosterterrein is in het landschap te herkennen: er staan nu twee grote boerderijen.Temidden van deze religieuze nederzettingen lag Hartwerd waarvan de bevolking in de Middeleeuwen ongetwijfeld voordeel heeft gehad van de bedrijvige kloosters. Hartwerd werd voor vol aangezien want tot 1322 zijn de landdagen van Westergo in Hartwerd gehouden. Maar het is een stil dorpje geworden.Hartwerd had een kerk maar die was in 1771 zo bouwvallig dat zij is gesloopt. De doden moesten midden in de kleine gemeenschap blijven en het dorp heeft zijn kerkhof in ere gehouden. Er kwam een klokkenstoel. Het kerkhof heeft zich met zijn dichte boomzoom ’s zomers tot een groene kathedraal gevormd, waarin het gesloten klokkenhuis uit het tweede kwart van de 19de eeuw, met een klok die mogelijk al uit de 14de eeuw stamt, het middelpunt is. Daaromheen is de bebouwing van woningen en boerderijen gegroepeerd.

Hartwerd - dorp in Friesland